The Untouchables / Nietykalni (1987) - Brian De Palma

Pierwsze moje spostrzeżenie sprowadzone do przekonania, iż film z 1987 roku obejrzany w roku 2019, to jak obejrzany w 1987 obraz z 1955. :) Zatem natychmiast uświadamiam sobie jaki szmat czasu od premiery The Untouchables upłynął i w jak licznych okolicznościach już go oglądałem - stąd jak mocno z tymi seansami emocjonalnie jest powiązany. Bowiem jest to ten rodzaj klasyka, który był tak samo atrakcyjny dla kilkunastolatka, potem młodzieńca już względnie dojrzałego, jak i obecnie dla człowieka poniekąd już wiekowego. Nie dziwi więc, iż moja osobista więź emocjonalna z nim jest szczególnie silna, a krytyczny zmysł w kwestii oceny znacznie osłabiony. Historia ujęcia Alfonso Capone’a, najpopularniejszego mafijnego gangstera okresu amerykańskiej prohibicji, przez młodego nieopierzonego agenta federalnego, potraktowana jest według wymogów kina hollywoodzkiego z rozrywkowym dystansem, lecz też niepozbawiona poważnego wymiaru i kapitalnie, wręcz szkoleniowo wykorzystująca podatność widza na bezpośrednie bodźce emocjonalne. Pozwolę sobie w przypływie nostalgii zauważyć, że kiedyś to potrafili genialnie żenić dramaturgię wydarzeń z czystą rozrywką i nawet, jeśli przez wzgląd na płytko potraktowane fakty można mieć pretensje do zgodności "prawdy czasu i prawdy ekranu", to widz w kinie i tak przeżywał fantastyczną przygodę i wychodził z seansu z poczuciem silnej identyfikacji z pozytywnymi jej bohaterami. Potrafił to robić swego czasu doskonale Brian De Palma, a Nietykalni bezdyskusyjnie stanowią obok okrutnie na serio nakręconych Ofiar Wojny i Człowieka z blizną znakomity przykład kina, które było skazane na sukces, gdyż w tym konkretnym przypadku właśnie miało aspiracje typowego blockbustera, czerpiącego pełnymi garściami z klasycznej receptury kina gangsterskiego z lat trzydziestych i czterdziestych. Są tutaj sceny brutalne, są też takie o wymiarze kultowym i symbolicznym, a i słodyczy oraz subtelności w kilku momentach bez większej przesady też doświadczamy. Wszystkie je łączy jeden wspólny mianownik wiążący się ze skutecznym, autentycznie zaangażowanym ich odbiorem, będąc rzecz jasna świadomym, że jest to rodzaj manipulacji emocjami z wykorzystaniem standardowych w branży filmowej metod oddziaływania. Mimo to są one po pierwsze sprawnie zaaranżowane artystycznie i warsztatowo, po drugie wyraziste i po trzecie idealnie wyważone, aby nie wzbudzały poczucia natrętnego sterowania emocjami. Gwiazdorska obsada jadąca niemal gremialnie na tzw. autopilocie nie przeszkadza w uzyskaniu doskonałego efektu, a barwna paleta muzycznego wspomagania skomponowana przez wielkiego Ennio Morricone potrafi w niejednym fragmencie uchwycić widza na totalnym zatopieniu w ramionach opowiadanej historii. I żeby nie było zbyt idealistycznie i w oderwaniu od współczesnych trendów recenzenckim mało krytycznie, dodam tylko, że dzisiaj największe dzieła przygotowuje się z większą pieczołowitością i przywiązaniem do roli detali, ale z drugiej strony już w nie tak mocno przemawiający do wyobraźni sposób. To jest właśnie ta przewaga ambitnego kina współczesnego, ale tylko w jego wymiarze intelektualnym, gdyż akurat dzisiejsze przeboje kasowe nie mają właściwie startu do tych ze złotej ery kina. Nawet jeśli akurat oblicze Nietykalnych jest chwilami świadomie mocno przerysowane (bo trudno obecnie o pełną powagę, gdy stróże prawa to niemal postacie z super mocami, a sceny z ich udziałem traktowane są z przesadzoną atencją godną opery) to jako część mojego dzieciństwa i dorastania nie podlegają racjonalnej krytyce (za co na wstępie przepraszałem :)). Tak jak nie czepiam się nigdy zjawiska jakim są przygody Indiany Jonesa, tak nie mam powodu by docinać takiej walce o sprawiedliwość w wykonaniu Eliota Nessa. :)